Axit amin là các thành phần cấu tạo chính của protein và được xây dựng bởi các liên kết peptit giữa các nhóm amino và các nhóm carboxyl của các phân tử axit amin khác nhau. Cùng Gockhampha.edu.vn.COM.VN tìm hiểu về đặc điểm và vai trò của Axit amin dưới bài viết này nhé!
Bạn đang đọc: Axit amin là gì? Đặc điểm, phân loại và vai trò của axit amin
Contents
Axit amin là gì?
Alpha Amino axit hay còn được gọi là Axit amin là những hợp chất hữu cơ phức tạp, có chứa nhóm amino (-NH2) và nhóm cacboxyl (-COOH) trong cùng một phân tử.
Công thức chung của các axit amin là: ((H_{2}N)_{x} – R – (COOH)_{y})
Trong đó: R là đại diện cho một nhóm cơ sở đơn nhất hoặc một chuỗi cacbon phức tạp hơn.
Đặc điểm của axit amin
Tính chất vật lý
Tính chất vật lý của axit amin còn tùy thuộc vào cấu trúc cũng như tính chất của từng loại axit amin. Tuy nhiên, hầu hết các axit amin có những tính chất vật lý như:
- Axit amin là chất rắn kết tinh, có thể tan trong nước và một số dung môi hữu cơ.
- Hầu hết axit amin có vị ngọt, ngoài ra, một số ít có vị đắng.
- Các axit amin có nhiệt độ nóng chảy và độ sôi khác nhau tùy thuộc vào cấu trúc của từng loại, tuy nhiên hầu hết đều ở những mức nhiệt tương đối cao, ngoài ra còn kèm theo hiện tượng phân huỷ.
Tính chất vật lý của axit amin
Tính chất hóa học
Vì trong phân tử vừa có chứa nhóm (-NH2) và (-COOH) nên axit amin vừa có tính axit và có tính bazơ.
Tính axit
- Phản ứng với bazơ mạnh tạo ra muối
Ví dụ:
NH2 – CH – COOH + NaOH → NH2- CH2 – COONa + H2O
Tính bazơ
- Phản ứng với axit mạnh tạo ra muối
Ví dụ:
NH2- CH – COOH + HCl → NH3Cl- CH2 – COOH
Phản ứng trùng hợp axit amin
nNH2- CH2 – COOH + HCl → (-NH-CH2 – CO-)n+ nH2O
Phản ứng este hoá
NH2- CH – COOH + ROH → NH2- CH2 – COOR + H2O
Phân loại axit amin
Có nhiều cách phân loại axit amin, tuỳ thuộc vào cấu trúc, nhóm chức và chức năng của các loại axit amin. Về cơ bản, chúng được phân thành 2 loại: Axit amin thiết yếu (cơ thể không tự tổng hợp được), Axit amin không thiết yếu (cơ thể có khả năng tự tổng hợp được).
Axit amin thiết yếu
Các axit amin thiết yếu cần được bổ sung cho cơ thể thông qua chế độ ăn uống hàng ngày. Các nguồn bổ sung axit amin thiết yếu tốt nhất là protein từ thịt động vật, trứng và thịt gia cầm.
Các axit amin thiết yếu phổ biến như:
- Valine: Đây là axit amin giúp kích thích tăng trưởng, tham gia vào quá trình sản xuất năng lượng cho cơ thể. Cấu trúc của nó có một chuỗi phân nhánh về một phía.
- Phenylalanine: Phenylalanine là axit amin không thể thiếu trong cấu trúc và chức năng của protein, enzyme và cả trong quá trình sản xuất ra các axit amin khác.
- Tryptophan: Tryptophan có tác dụng duy trì cân bằng nitơ cho cơ thể, là tiền chất của serotonin có vai trò dẫn truyền thần kinh điều chỉnh cảm giác thèm ăn, cơn buồn ngủ và trạng thái tâm lý.
- Threonine: Axit amin này có tác dụng chuyển hoá chất béo, tham gia vào chức năng miễn dịch. Phân tử của chúng có chứa thành phần chính tạo nên các protein cấu trúc quan trọng của da và mô liên kết.
- Methionine: Nó đóng vai trò quan trọng cho sự phát triển của mô, sự hấp thụ kẽm, selen và các khoáng chất thiết yếu cho sức khỏe, đồng thời là chất thiết yếu trong chu trình trao đổi chất và giải độc cho cơ thể.
- Lysine: Lysine đóng vai trò chính trong việc tổng hợp protein, sản xuất hormone, enzyme và hấp thu canxi, đồng thời tham gia vào quá trình tạo ra năng lượng, thực hiện chức năng miễn dịch, sản xuất collagen và elastin.
- Isoleucine: Isoleucine hỗ trợ chuyển hóa cơ bắp và tập trung nhiều ở mô cơ, đóng vai trò quan trọng đối với chức năng miễn dịch, sản xuất huyết sắc tố và điều tiết năng lượng.
- Histidine: Đây là axit amin được sử dụng để sản xuất ra histamin là một chất dẫn truyền thần kinh rất quan trọng trong việc tạo ra phản ứng miễn dịch, chức năng hệ tiêu hóa, hệ sinh dục và chu kỳ giấc ngủ. Ngoài ra, nó cũng là thành phần rất quan trọng để duy trì lớp vỏ myelin.
Axit amin không thiết yếu
Các loại axit amin không thiết yếu có thể được chia thành 11 loại, tiêu biểu như Arginine, Alanine, Cysteine, Glutamate, Aspartate, Glycine… Cơ thể con người có thể tự tổng hợp các loại axit amin này nhưng chỉ tổng hợp đáp ứng nhu cầu của cơ thể trong những trường hợp cụ thể, do đó một số trường hợp vẫn cần bổ sung ngoài axit amin không thiết yếu.
Vai trò của axit amin với cơ thể
Axit amin hỗ trợ cải thiện tâm trạng và nâng cao chất lượng giấc ngủ tiêu biểu đó chính là Tryptophan. Chúng sản xuất serotonin là một chất dẫn truyền thần kinh trong cơ thể, có tác dụng điều chỉnh tâm trạng, giấc ngủ và hành vi. Việc bổ sung axit amin này có thể làm giảm các triệu chứng của trầm cảm, cải thiện tâm trạng và hỗ trợ ngủ ngon hơn.
Tìm hiểu thêm: Lí thuyết và bài tập về sự ăn mòn kim loại
Làm tăng hiệu suất tập luyện thể thao
Các axit amin thiết yếu chuỗi nhánh đóng vai trò quan trọng trong việc làm giảm mệt mỏi, làm tăng hiệu suất tập luyện thể dục, đồng thời hỗ trợ giảm đau nhức và kích thích phục hồi cơ bắp sau khi tập thể thao với cường độ cao.
Ngăn ngừa tình trạng mất cơ
Đối với các bệnh nhân đang điều trị bệnh và cần nghỉ ngơi trong thời gian dài trên giường thì mất cơ chính là tác dụng phụ phổ biến nhất. Bổ sung các axit amin thiết yếu sẽ ngăn chặn sự phân hủy của cơ bắp và bảo tồn khối lượng cơ, đồng thời chúng cũng hỗ trợ duy trì khối lượng nạc ở người cao tuổi và vận động viên.
Đẩy nhanh quá trình giảm cân
Các axit amin thiết yếu chuỗi nhánh có tác dụng kích thích giảm béo, làm giảm trọng lượng cơ thể và giảm tỷ lệ mỡ. Qua đó cho thấy, việc xây dựng một chế độ ăn uống cân bằng, đầy đủ dinh dưỡng, giàu protein đóng vai trò quan trọng trong việc ngăn ngừa sự thiếu hụt dinh dưỡng và cung cấp đầy đủ năng lượng cho cơ thể.
Các thực phẩm giàu axit amin
- Isoleucine có nhiều trong thịt gà, cá, hạnh nhân, hạt điều, trứng, gan, đậu lăng và thịt bò.
- Lysine có trong phô mai, khoai tây, sữa, trứng, thịt đỏ, các sản phẩm men.
- Methionine có nhiều trong thịt, cá, đậu đỗ tươi, trứng, đậu lăng, hành, sữa chua, và đặc biệt là các loại hạt.
- Phenylalanine có nhiều trong sữa, hạnh nhân, bơ, lạc, các hạt vừng.
- Threonine có nhiều trong thịt, cá, trứng.
- Tryptophan có nhiều trong chuối, đậu phộng, hạt sen, gạo, thịt gà tây và bí đỏ.
- Valine có nhiều trong sữa, thịt, ngũ cốc, nấm, đậu tương và lạc.
- Histidine có nhiều trong thịt, sữa, cá, gạo, bột mì.
>>>>>Xem thêm: Xicloankan là gì? Cấu tạo, tính chất và cách điều chế của Xicloankan
Trên đây là toàn bộ thông tin về axit amin, đặc điểm và vai trò của nó đối với cơ thể con người. Hy vọng bài viết cung cấp cho bạn những thông tin hữu ích và đừng quên theo dõi những bài viết khác tại Gockhampha.edu.vn.COM.VN nhé!
